# хөдөө аж ахуй # хүлэмжийн аж ахуй # хүнсний ногооныүйлдвэрлэл # Казахстан # хөдөө аж ахуйн эдийн засаг # эрчим хүчний зардал # төрөөс дэмжлэг
Energyprom.kz сайтын хамгийн сүүлийн үеийн мэдээллээр Казахстаны хүлэмжийн талбай бараг 1,500 га байснаас ердөө 1,200 га болж буурч, 18.1%-иар буурсан байна. Энэхүү сөрөг хандлагад нөлөөлж буй гол хүчин зүйл нь тариаланчдын эзэмшлийн хүлэмжийн талбайн хэмжээ багасч, 210.3 онд 24.7 га буюу 2022%-иар буурсан байна. Хөдөө аж ахуйн аж ахуйн нэгжүүдийн үйлдвэрийн хүлэмжүүд мөн бага боловч бага хэмжээгээр буурсан байна. 43 га буюу 16.4%-иар буурсан байна.
Хүлэмжийн талбайн хэмжээ багассаны үр дүнд 2022 онд тусгай хамгаалалттай газарт тарьсан өргөст хэмх, улаан лоолийн нийт үйлдвэрлэл ердөө 182,400 тоннд хүрч, 256,500 онд хурааж авсан 2021 тонноос бараг гуравны нэгээр бага байна.
Казахстаны өмнөд бүс нутаг, тэр дундаа Туркистан, Алматы, Жамбыл, Чимкент мужууд хүлэмжийн хүнсний ногооны үйлдвэрлэлийн 76.3 хувийг эзэлдэг. Эдгээр бүс нутаг нь цаг уурын таатай нөхцөлтэй тул хойд болон зүүн бүс нутагт тохиолдож байсан хатуу ширүүн өвөлтэй харьцуулахад битүү цогцолборт газар тариалан эрхлэх нь хямд байдаг. Туркистан мужийн фермүүд хүлэмжийн хүнсний ногоог Казахстаны зах зээлд нийлүүлдэг.
Гэсэн хэдий ч 2022 оны өвөл өмнөд хэсгийн хүлэмжийн фермүүдэд урьд өмнө хэзээ ч байгаагүй хөлдөлтөөс болж сүйрлийн нөлөө үзүүлсэн. Олон хүлэмжийн аж ахуйн нэгжүүд асар их хохирол амссан бөгөөд Туркистан муж болон Шымкент хотын хүлэмжийн аж ахуй, цэцэрлэгжүүлэлтийн фермерүүдийн холбооны төлөөлөгч Сакен Канибеков хэлэхдээ, өмнөд бүсийн хүлэмжийн фермүүдийн 90% нь дампуурлын ирмэг дээр байна.
Өвлийн улиралд өмнөд нутгийн тариаланчдад тулгардаг гол бэрхшээлүүдийн нэг нь нүүрсний хангамжийн эгзэгтэй байдал байв. Цельсийн хасах 30 хэм хүртэл хүйтрэх үед олон хүлэмж халаах түлшгүй болсон. Хэдэн өдрийн турш бага зэрэг температур буурах нь хүлэмжийн ургацын улирлын ажлыг сүйтгэдэг. Үүний үр дүнд тариаланчид олон тонн боловсорч гүйцээгүй хөлдөөсөн улаан лоолийг хаях шаардлагатай болжээ.
Гэсэн хэдий ч шатахууны хомсдол, өндөр өртөг нь Казахстанд хүлэмжийн аж ахуйг хөгжүүлэхэд саад болж буй урт жагсаалтын зөвхөн нэг зүйл юм. Таван жил гаруйн хугацаанд Өмнөд бүсийн хүлэмжийн аж ахуй эрхлэгчдийн холбооны мэргэжилтнүүд ҮХААЯ, Ерөнхий сайд, Ерөнхийлөгч нарт газар тариалангийн энэ салбар маш хүнд байгааг онцолсон захидал илгээсээр байна. Системийн салбарын асуудал нь хүнсний ногооны өндөр өртөгийг бий болгодог бөгөөд улирлын бус үед дотоодын бүтээгдэхүүн импортын өргөст хэмх, улаан лоольтой үнээр өрсөлдөж чадахгүй. Логистик болон бусад экспортын зардлыг тооцсон ч хөрш Төв Азийн орнуудын ханган нийлүүлэгчид Казахстаны зах зээлд хямд үнээр орж ирдэг. Тус холбооны төлөөлөгч Казахстаны тариаланчид нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний тарифын ихээхэн зөрүүтэй учраас өрсөлдөх чадваргүй нөхцөлд ажилладаг талаар дурдав.
Казахстаны агрономчид, бизнес эрхлэгчдийг хөрш зэргэлдээ орнуудынхтай харьцуулахад тэгшитгэхийн тулд тариаланчид хүлэмжийн аж ахуйд нэг га-д улсаас татаас олгох, эрчим хүчний нөөцөд хэсэгчлэн нөхөн олговор олгохыг засгийн газраас шаардаж ирсэн. Хөдөө аж ахуйн сайд Ербол Карашукеевын хэлснээр, засгийн газар хүлэмжийн аж ахуй эрхлэгчдэд ийм татаас олгоход бэлэн байгаа ч тэд эхлээд үйлдвэрлэлийн технологид нийцсэн гэрчилгээ авах ёстой.
Энэ хооронд тариаланчдын асуудлыг шийдвэрлэх амлалт өгөхийн зэрэгцээ Казахстаны дэлгүүрүүд дэх хүлэмжийн хүнсний ногооны үнэ хүнсний инфляцийн түвшнээс хамаагүй давсан байна. Өргөст хэмхний үнийн индексийг хүнсний бүтээгдэхүүний дундаж индекстэй харьцуулж үзэхэд энэ ялгаа онцгой ажиглагдаж байна. Хүлэмжийн хүнсний ногооны оргил үе буюу 957-р сараас 1,244-р сар хүртэл нэг кг өргөст хэмхийн үнэ 47.5-56.8 тенге хооронд хэлбэлзэж, 25%-иар 26%-иар өссөн байна. Үүний эсрэгээр үнийн дундаж өсөлт XNUMX-XNUMX% байсан.
Улирлын бус улиралд улаан лоолийн үнэ кг нь 1,000 тенге давсан ч өргөст хэмхтэй харьцуулахад улаан лоолийн инфляцийн индекс тийм ч өндөр биш буюу 20-32% байв.
Казахстанд хүлэмжийн талбайн хэмжээ багассан нь тус улсын хөдөө аж ахуйн салбарт ихээхэн бэрхшээл учруулж, ялангуяа хүнсний ногооны үйлдвэрлэлд нөлөөлж байна. Тариалангийн талбайн хэмжээ багасч, улмаар ургац буурч байгаа нь импортын хүлэмжийн хүнсний ногооны хамаарлыг нэмэгдүүлэхэд хүргэсэн. Тариаланчид эрчим хүчний өндөр өртөг, импортын орцоос хамааралтай, төрийн дэмжлэг хангалтгүй зэрэг олон саад бэрхшээлтэй тулгардаг. Хүлэмжийн аж үйлдвэрийг сэргээж, тогтвортой байдлыг хангахад улсаас татаас, эрчим хүчний нөөцийн нөхөн олговор зэрэг яаралтай арга хэмжээ авах шаардлагатай байна.